به نام خدا

 توسل شرک نیست!

یا ایها الذین آمنوا اتقوالله و ابتغوا الیه الوسیلة وجاهدوا فی سبیله لعلکم تفلحون

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید و وسیله‌ای برای تقرب به او بجویید و در راه او جهاد نمایید، باشد که رستگار شوید (35 مائده).

تفسیر نمونه (آیت الله مکارم شیرازی):

” وَسِیلَه ” در اصل به معنى تقرّب جستن و یا چیزى که باعث تقرّب به دیگرى از روى علاقه و رغبت مى شود، مى باشد. بنابراین وسیله در آیه فوق، معنى بسیار وسیعى دارد و هر کار و هر چیزى را که باعث نزدیک شدن به پیشگاه مقدس پروردگار مى شود، شامل مى گردد که مهم ترین آنها، ایمان به خدا و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) و جهاد و عبادات همچون نماز و زکات و روزه و زیارت خانه خدا و همچنین صله رحم و انفاق در راه خدا ـ اعم از انفاق هاى پنهانى و آشکار ـ و همچنین هر کار نیک و خیر مى باشد.
همان طور که على (علیه السلام) در نهج البلاغه فرموده است: ” بهترین چیزى که به وسیله آن مى توان به خدا نزدیک شد، ایمان به خدا، پیامبر او و جهاد در راه خداست که قلّه کوهسار اسلام است، و همچنین کلمه اخلاص (لا اِلهَ اِلاَّ اللّه) که همان فطرت توحید است، و بر پا داشتن نمازکه آیین اسلام است، و زکات که فریضه واجبه است، و روزه ماه رمضان که سپرى است در برابر گناه و کیفرهاى الهى، و حجو عُمره که فقر و پریشانى را دور مى کند و گناهان را مى شوید، و صله رحم که ثروت را زیاد و عمر را طولانى مى کند، انفاق هاى پنهانى که جبران گناهان مى نماید و انفاق آشکار که مرگ هاى ناگوار و بد را دور مى سازد و کارهاى نیک که انسان را از سقوط نجات مى دهد.”
و نیز شفاعت پیامبران، امامان و بندگان صالح خدا که طبق صریح قرآن باعث تقرّب به پروردگار مى گردد، همه در مفهوم وسیع توسّل داخل است.
و همچنین پیروى از پیامبر و امام و گام نهادن در جاى گام آنها؛ زیرا همه اینها موجب نزدیکى به ساحت قدس پروردگار مى باشد، حتى سوگند دادن خدا به مقام پیامبران و امامان و صالحان که نشانه علاقه به آنها و اهمیت دادن به مقام و مکتب آنان مى باشد، همه جزء این مفهوم وسیع است و آنها که آیه فوق را به بعضى از این مفاهیم اختصاص داده اند، در حقیقت هیچ گونه دلیلى بر این تخصیص ندارند؛ زیرا همان طور که گفتیم وسیله مفهوم لغویش به معنى هر چیزى است که باعث تقرّب مى گردد.
لازم به تذکر است که هرگز منظور این نیست که چیزى را از شخص پیامبر یا امام مستقلاً تقاضا کنند، بلکه منظور این است با اعمال صالح یا پیروى از پیامبر و امام(علیه السلام)، یا شفاعت آنان و یا سوگند دادن خداوند به مقام و مکتب آنها (که خود یک نوع احترام و اهتمام به موقعیت آنها و یک نوع عبادت است) از خداوند چیزى را بخواهند. این معنى نه بوى شرک مى دهد، نه بر خلاف آیات دیگر قرآن است و نه از عموم آیه فوق بیرون مى باشد.
از آیات دیگر قرآن نیز به خوبى استفاده مى شود که وسیله قرار دادن مقام انسان صالحى در پیشگاه خدا و طلب چیزى از خداوند به خاطر او، به هیچ وجه ممنوع نیست و منافات با توحید ندارد.

(تفسیر نمونه، آيت الله العظمي مکارم شيرازي، دارالکتب الإسلامیه، چاپ سی و ششم، ج 4، ص 463).

تفسیر صافی:

القمّيّ قال تقرّبوا إليه بالإِمام عليه السلام. و في العيون عن النبيّ صلىّ اللَّه عليه و آله و سلم: الأئمّة من ولد الحسين عليهم السلام من أطاعهم فقد أطاع اللَّه و من عصاهم فقد عصى اللَّه هم العروة الوثقى‏ و الوسيلة إلى اللَّه. (تفسير الصافى، المجلد 2، الصفحة 33)

( ترجمه: قمی گفته است تقرب جویید به خداوند به وسیله امام علیه السلام و در عیون از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمده است: [منظور از وسیله] ائمه از فرزندان امام حسین علیه السلام است، هر کس از ان ها اطاعت کند پس به درستی که خدا را اطاعت کرده است و هرکس از آن ها نافرمانی کند پی به درستی خدا را نافرمانی کرده است، آن ها عروه الوثقی و وسیله به سوی خدا هستند. )

تفسیر مجمع البیان:

روي عن النبي (ص) أنه قال‏ سلوا الله لي الوسيلة فإنها درجة في الجنة لا ينالها إلا عبد واحد و أرجو أن أكون أنا هو. (مجمع البيان فى تفسير القرآنى، المجلد 3، الصفحة 293)

( ترجمه : روایت شده است از پیامبر (ص) که چنین فرمود: مرا وسیله قرار دهید در محضر خدا، به درستی که وسیله درجه ای در بهشت است که جز یک بنده به آن نمی رسد و امیدوارم که من آن بنده باشم)

تفسیر عاملی:

ابو الفتوح نوشته است: حسن بصرى گفت: وسيله قربت باشد، زيد اسلم گفت وسيله محبّت باشد. و معنى آن است كه خود را دوست خدا قرار دهيد، و بعضى مفسّران گفتند كه معنى آن آنست از خداى بترسيد و ترس او را سبب قربت سازيد.
بعضى دگر گفتند توسّل و سبب كنى بخداى بفعل طاعات و اجتناب معاصى، و باقر عليه السّلام گفت: توسّل كنى بخدا بطلب رضاى او، و بآنكه بقضاى او رضا دهى و بر بليّت او صبر كنى و در سبيل او جهاد كنى، حميد طويل روايت كند از انس مالك كه رسول گفت: حجابى هست ميان بنده و خداى تعالى يعنى رحمت و ثواب او و آن حجاب علىّ است، چون بنده بدو توسّل كند حجاب بردارند از ميان بنده و
كشف نوشته: وسيلت عابدان معاملت است، وسيلت عالمان مكاشفت است، وسيلت عارفان معاينت است، وسيلت عابدان راستى است، وسيلت عالمان دوستى است، وسيلت عارفان نيستى است … (تفسير عاملى، ابراهیم عاملی، جلد 3، صفحه 272)